Ticari Reklamların Yeni Kurallarına Dikkat

TİCARİ REKLAM VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALAR YÖNETMELİĞİ’NDE

YENİ DÜZENLEMELER

10/1/2015 tarihli Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin amacı; reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlar ile ticari uygulamada bulunanların uyması gereken ilkeleri ve bu ilkeler çerçevesinde yapılacak inceleme esaslarını belirlemek ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketicileri korumaktır.

Bu Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Değişiklik Yönetmeliği) 1 Şubat 2022’de Resmî Gazete ’de yayımlandı. Yapılan değişiklikler ise 1 Mart 2022 itibariyle yürürlüğe girecek.

Yönetmelik’te Gerçekleştirilen Bazı Düzenlemeler

Reklamlar

Reklamlar ile ilgili olarak “Hastaların tedavi öncesi ve sonrasına ait ifade ya da görüntüler içeremez.” Fıkrası ilgili maddeden kaldırılmıştır.

Özellikle internet sitelerinde ve sosyal paylaşım platformlarında sıkça yer verilen estetik ameliyatlar, saç ekim operasyonları, dolgu ve botoks işlemleri gibi tedavilerden sonra Yönetmelik’te yapılan değişiklik sonrasında yanlış ve yanıltıcı olmamak kaydıyla bu görüntülerin paylaşılması mümkün olabilecektir. Ancak söz konusu paylaşımlar gerçekleştirilirken hem kişisel verilerin korunması hukuku hem hasta hakları dikkate alınmalıdır.

Reklama ilişkin özel düzenlemesi bulunan mal veya hizmetler başlıklı madde kapsamına “biyosidal ürünler” dahil edilirken “reklama ilişkin özel düzenlemesi bulunan mal veya hizmetler” genel tabiri ilgili hükümden çıkarılmıştır.

Böylece biyosidal ürün olarak nitelendirilen içerdikleri aktif maddeler sayesinde zararlı olarak kabul edilen bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalar, hamam böceği, sivrisinek gibi böcekler, fare gibi kemirgenler üzerinde kimyasal veya biyolojik etki gösteren ürünler de bu hüküm kapsamına dahil olmuştur.

“MADDE 26 – (1) İlaçlar, beşerî tıbbi ürünler, tıbbi cihazlar, sağlık hizmetleri, gıdalar, takviye edici gıdalar, kozmetik ve temizlik ürünleri, biyosidal ürünler, tütün mamulleri ve alkollü içkilerin reklamları, ilgili mevzuatında yer alan reklam ve tanıtımla ilgili diğer hükümlere de uygun olmalıdır.”

Kişiselleştirilmiş Fiyat

Günümüzde dijital reklamcılık faaliyetleri “çevrim içi kişisel/davranışsal reklam” yoluyla, tüketicilerin çevrim içi davranışları ve kişisel verilerinin izleme (tracking) ve hedefleme (targeting) yollarıyla takip edilip kendilerine özel ürün ve fiyatlar sunulması yoluyla gerçekleştirilmektedir.

Yönetmelik uyarınca düzenlenen ve tanımlanan “kişiselleştirilmiş fiyat” hususuna göre bir mal veya hizmete ilişkin olarak tüketicinin satın alma davranışı ve diğer kişisel verileri analiz edilerek sunulan fiyat olarak tanımlanmaktadır. Tüketiciye bu şekilde bir fiyat sunulması durumunda, bu hususa ilişkin bilgi ile o mal veya hizmet ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcı tarafından belirlenen güncel satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş fiyata aynı alanda yer verilmesi gerektiğine ilişkin düzenleme gerçekleştirilmiştir.

İndirimli Satış Fiyatları

İndirimli satış reklamlarında, indirimden önceki fiyata yer verilmesi zorunlu kılınmıştır. Bunun yanında indirimden önceki satış fiyatının belirlenmesi bakımından ikili bir kriter ortaya konmuştur: Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallar için indirimli fiyattan bir önceki fiyat; diğer mal ve hizmetler için ise indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınacağı bildirilmiştir.

Finansal Hizmetlere İlişkin Reklamlar

Bir mal veya hizmetin bağlı kredi ile satışa sunulduğunun belirtildiği reklamlarda aşağıda yer alan hususlara, reklamın yayınlandığı alanda ya da bir bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirilerek ayrıntılı bilgi alabileceği bir internet sitesinde veya açılır ekranda yer verilme zorunluluğu getirilmiştir.

• kredinin vadesine
• faiz oranına
• tüketiciye toplam maliyetinin aylık ve yıllık yüzde değerine
• geri ödeme koşullarına

Sıralama Uygulamaları

“İnternet ortamında satışa sunulan bir mal veya hizmetin fiyat, nitelik ve benzeri hususlarında karşılaştırma yapılarak sıralama yapılması” durumları bakımından AB Direktifi ile aynı doğrultuda yeni kriterler ortaya konulmuş olup buna göre sıralamanın hangi ölçütler dikkate alınarak oluşturulduğuna ilişkin bilgiye; aynı alanda ya da bir bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirilerek ayrıntılı bilgi alabileceği açılır ekranda kolayca görünebilecek şekilde yer verilmesi, reklam veya sponsorluk gibi anlaşmalara dayanılarak gösterilen sıralama sonuçlarında ise reklam ibaresine yer verilmesi zorunlu tutulmuştur.

Tüketici Değerlendirmeleri

• İnternet ortamında tüketicilerin bir mal veya hizmete ya da satıcı veya sağlayıcılara ilişkin değerlendirme yapmasına imkân sağlanması durumunda; bu değerlendirmelerin, sadece ilgili mal veya hizmeti satın alanlar tarafından yapılmasına izin verilir.
• Bu değerlendirmelerin yayınlanmasına ilişkin belirlenen esas ve kurallara değerlendirmelerin yayınlandığı alanda ya da bir bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirildiği açılır ekranda yer verilir.
• Tüketici değerlendirmeleri, olumlu ya da olumsuz ayrımı yapılmaksızın en az bir yıl süre ile herhangi bir yönlendirme yapılmadan objektif ölçütlere göre (tarih, değerlendirme notu, satıcı veya sağlayıcıya göre sıralanma) yayınlanır. Belirlenen esas ve kurallar çerçevesinde yayınlanmasına izin verilmeyen tüketici değerlendirmelerine ilişkin hususlar değerlendirmeyi yapan tüketiciye derhal bildirilir.
• İlgili mevzuatına aykırı sağlık beyanı içeren tüketici değerlendirmeleri yayınlanamaz.
• Değerlendirme yapılan mal veya hizmet ile ilgili yaşanan tüketici mağduriyetinin satıcı veya sağlayıcı tarafından giderildiğinin tüketici ya da satıcı veya sağlayıcı tarafından bildirilmesi halinde bu durum, ilk değerlendirmeyle aynı yerde gecikmesizin yayınlanır.
• Satışı artırmak amacıyla doğru olmayan veya olumlu değerlendirmelerin yapılması için gerçek veya tüzel kişilerle anlaşma yapılmamalı veya bu konuda hizmet satın alınmamalıdır.

Şikâyet Platformlarına Getirilen Ek Yükümlülükler

• Şikâyet platformları (asıl faaliyet alanı internet ortamında tüketici şikayetlerinin yayınlanmasına imkan sağlamak olan platformlar) hakkında değerlendirme yapılan satıcı veya sağlayıcılara, değerlendirmenin yayınlanmasından önce açıklama yapma veya cevap verme hakkını kullanabilmeleri için en az yetmiş iki saat süre tanınacaktır.
• Değerlendirmeler için bu süre tanınmaz veya değerlendirmelerin gerçeği yansıtmadığının anlaşılması halinde değerlendirmeler yayınlanmaz.
• Açıklama yapma ve cevap verme hakkını kullanacak olan satıcı/ sağlayıcılara platforma üyelik, ücret alma ve benzeri zorunluluklar olmaksızın etkin bir iletişim yöntemi sağlanır.

Kılavuzların Hazırlanması

İşbu düzenlemeler ile beraber, Reklam Kurulu tarafından ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumaya yönelik kılavuzlar hazırlanacağı ve bu kılavuzların Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanıp Yönetmelik ile birlikte uygulanacağına ilişkin ek hüküm getirilmiş olup kılavuzların yayımlanmasıyla uygulamaların netlik kazanması beklenmektedir.

Aldatıcı Ticari Uygulamalar

Yönetmelik’in Haksız Ticari Uygulama Olarak Kabul Edilen Örnek Uygulamalar Ek’ine iki madde eklenerek bir madde çıkarılmıştır. Buna göre:

• Satın alma sürecini otomatikleştiren bir yazılım kullanmak suretiyle spor, tiyatro, söyleşi gibi etkinlik biletlerini, belirlenen limitlerin dışında satın alarak tüketicilere yeniden veya daha yüksek fiyatla satışa sunmak

-dijital uygulamalarla elde edilen spor, tiyatro, konser gibi etkinlik biletlerinin karaborsa faaliyetini yapmak yasaklanmıştır.

• İnternet ortamında bir mal veya hizmete ilişkin yönlendirici ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen yöntemler kullanmak, haksız ticari uygulama örneği olarak düzenlenmiştir.

-dijital ortamlarda mal ve hizmet satışlarında tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen yöntemler yasaklanmıştır.

• Girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın artış yapmak, söz konusu düzenleme ile birlikte haksız ticari uygulama örneği kapsamından çıkarılmıştır.

Yeni düzenlemeler ile birlikte getirilen yükümlülükler, çeşitli platform uygulamalarındaki tüketici değerlendirmelerine, tüketici şikâyetlerine, indirimli satışlar ve kişiselleştirilmiş fiyatlar sunanlar ve platform hizmeti aracılığıyla tüketicilere ürün ve hizmet sunanlar bakımından oldukça önemlidir. Bu kapsamda dahil olanların 1 Mart tarihinden önce bu değişikliklere ve yeni yükümlülüklere uyum sağlamaları önem teşkil etmektedir.

Değişiklik Yönetmeliği’nin tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Av. Tuğçe Tanyürek

Taygün & Özmestik Hukuk Bürosu

Ataşehir/İstanbul