Fınansal Kiralama (Leasıng) Sözleşmesı’nın Tanımlanması Ve Hükümlerı
Finansal Kiralama Sözleşmesi’nin niteliği, taraflarının kimler olabileceği ve sözleşmede uygulanacak hükümler özel olarak 3226 Sayılı Yasa ile belirlenmiştir. Özel bir yasa ile tanımlanan Finansal Kiralama Sözleşmeleri günümüz ticaret hayatının ve özellikle de kobilerin talepleri doğrultusunda çok önemli bir konuma gelmiştir.
Finansal Kiralama Sözleşmesi esas itibarı ile kiracının belirdiği bir taşınır veya taşınmazı belirli bir süre boyunca elinde bulundurarak, bu emtiadan her türlü faydalanmayı sağlamak kaydıyla kiraya veren tarafından satın alınarak ve/veya temin edilerek kiracıya teslimi ve kiracının da sözleşme şartlarına uygun olarak kira bedeli ödemesinden ibarettir. Özetle, Finansal Kiralama Şirketi kiracı tarafından belirlenen bir malı kiracıya belli bir süre ve ücret karşılığında kiracıya teslim eder.
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Tarafları ve Hükümleri:
1- Kiralayan mutlaka anonim şirket olarak faaliyet göstermeli ve gerekli yasal izinleri almış olmalıdır.
2- Kiracı gerçek kişi veya Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen bir tüzel kişilik şiklinde olabilir.
3- Sözleşme konusu kiralanan mal bir menkul veya gayrimenkul olabilir. Fakat marka, patent gibi fıkri ve sınai haklar finansal kiralama sözleşmesinin konusu olamaz.
4- Kira bedeli sözleşme serbestisi çerçevesinde taraflarca belirlenir, YTL veya döviz olarak belirlenebilir.
5- Sözleşme süresi en az dört yıldır. Bu süre bitmeden sözleşme feshedilemez.
6- Finansal Kiralama sözleşmeleri mutlaka noterlikçe düzenlenmelidir. Menkuller için yapılacak sözleşme kiracının ikametgahının bulunduğu noterlik özel siciline, gayrimenkuller için yapılacak sözleşmeler tapu sicil müdürlüğü beyanlar hanesine gemiler ise gemi sicil müdürlüğüne şerh ettirilir.
7- Finansal Kiralama Sözleşmesinin konusu olan menkul/gayrimenkulun mülkiyeti Kiralayana aittir.
8- Kiracı sözleşme ile kendine tevdi edilen maldan her türlü faydalanma hakkına haiz olduğu gibi, kiralanan şeyi itinayla kullanmak gerekli bakım ve onarımını yapmakla mükelleftir.
9- Sözleşme konusu malın sigortası kiraya veren tarafından yaptırılmak zorundadır. Sigorta primleri kiracı tarafından ödenir. Malın kiracı elinde iken hasara uğraması veya zayi olması halinde sorumluluk kiracıya ait olduğu gibi sorumluluk sigorta miktarının karşılanmayan kısmı ile sınırlıdır.
10- Kiracı, Finansal Kiralama Sözleşmesi ile kendisine verilen malı başkasına devir edemeyeceği gibi devir de edemez.
11- Finansal Kiralama Sözleşmesi’nin varlığına rağmen mal kiracıya teslim edilmez ise kiracının Borçlar Kanunun 106. Maddesi gereği malın teslimini veya sözleşmenin feshini talep edebilir.
12- Kiracının borçlarından veya iflasından dolayı sözleşme konusu mallar haczedilemez.
13- Sözleşme süresi sonunda kendiliğinden fesholur. Kiracının iflası, ölümü veya kanuni haklarını kullanma ehliyetini kaybetmesi hallerinde de son bulur.
14- Kiracının kira borcunu aksatması halinde Kiraya veren kiracıya 30 günlük ödeme süresi tanımak zorundadır. Sözleşme sonunda mülkiyet kiracıya geçecek ise verilecek süre 60 günden az olamaz.
15- Sözleşme sonunda mülkiyet kiracıya geçmeyecek ise sözleşmenin sona ermesi ile kiracı derhal sözleşme konusu malı kiraya verene teslim etmek zorundadır.
16- Finansal Kiralama Sözleşmesi’nden kaynaklanan ihtilaflarda ve davalarda 3226 Finansal Kiralama Kanunu tatbik edilir. Finansal Kiralama Kanununda hüküm bulunmayan hallerde ise Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Finansal Kiralama temelde bir kredi işlemidir
Normal kredilerden farkı, kredinin kiracıya nakit olarak verilmemesi bunun yerine kiracının seçmiş olduğu bir menkul veya gayrimenkulun Finansal Kiralama Şirketi tarafından alınarak kiracıya kullanmak amacıyla teslimi şeklinde kullandırılmasıdır. Gayrinakdi kredi olarak tanımlanan Finansal Kiralama Sözleşmeleri’nde yukarıdaki hususlara dikkat edilmek kaydıyla düzenleme yapılmalıdır. Özellikle de kiralama süresi sonunda kiralanan şeyin kiracıya mülkiyetinin geçip geçmeyeceği hususunun net bir biçimde belirlenmesi gerekmektedir.
Finansal Kiralama Sözleşmeleri’nde sık karşılaşılan sorunlardan birisi
Döviz bedelleri kira sözleşmelerinde kiracının dövizde beklenmeyen artıştan kaynaklanan uyarlama talepleridir. Finansal Kiralama Sözleşmesi yapacak kiracı gerçek/tüzel kişilerin sözleşmenin tüm maddelerini değerlendirmeleri ve hatta bu hususta profesyonel bir hukukçudan yardım almaları faydalı olacaktır. Çünkü sözleşmelerde geçen hukuki terimler doğru olarak yorumlanmazsa, kiracı hak ve yükümlülüklerinin tam olarak nelerden ibaret olduğunu kati olarak tespit edemezse ileride çıkacak ihtilafların halli zor olacağı gibi iyi niyetli olarak sözleşmenin tarafı olan kiracının zarar görmeside muhtemeldir.
Bu itibarla Türk Hukuk sisteminde sözleşme serbestisi yani kanunun amir hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla tarafların serbest irade ile koşullarını belirleyecekleri tarzda sözleşme yapabileceklerini ve işbu sözleşmeye uymamanın sorumluluk doğuracağını hatırlatırım.